سایت جـامع آستـان وصـال شامل بـخش های شعر , روایت تـاریخی , آمـوزش مداحی , کتـاب , شعـر و مقـتل , آمـوزش قرآن شهید و شهادت , نرم افزارهای مذهبی , رسانه صوتی و تصویری , احادیث , منویـات بزرگان...

ترجمه خطبه حضرت زینب در کوفه

شاعر : ناصر زارعی
نوع شعر : مرثیه
وزن شعر : فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
قالب شعر : مثنوی

ای امـیـر کـــاروان سـوخـتـــه              چـشـم عالـم بـر کـلامت دوخـتـه

هم حسین هم کربلا مدیـون تـو              هـم خدا، هم مصطفـی ممنون تو


با نـدای اسکـتـو کـردی عـیـان              قـدرت ثـارالـّلـهـی را در جهـان

حبس شد در سـیـنـۀ مردم نفس              پس دگر نشنید کس بانگ جرس

بعد حمد حـقّ، ثـنـای مصطفـی              کـوفـیـان را اینـچـنیـن دادی نـدا

ای شمـا، مکـاره هـای بـی وفـا              گـریـه آیـا مـی کنـیـد از بهـر ما؟

خشک نی گـردد الهی اشکتـان              نـاله هـا تان کـم نگردد هـر زمان

کارتان مانند آن ریـسـنـده است              باز بنماید به پیشش هرچه هست

شد قسم نیرنگ تان در زنـدگی              مرگـتـان بـادا از این درمانـدگی

ای سخن چینان پر مکر و ریـا              سینه تـان پـر کینه، خالی از خـدا

جُز کلام پوچ و این بیـهـودگی              هست در بین شمـا چه ویـژ گی؟

مثـل تـزئـینـیـد بـر روی قـبـور              یا که چون سبزه زبستان مانده دور

هـان که بد تـوشه برای آخرت              کرده اید ارسال، دور از مغـفرت

خشم حـقّ شد شـامل حـال شما              در عـذابــش جــاودانــیـد و رهـا

بعد از این حال شما باشد چنین              گریه تان بسـیار و خنـده کمترین

چونکه ننگی شد گریبان گیرتان              خشم حقّ مشمول خُرد و پیرتان

ذلّت و بیـچـار گی در کـام تان              تـا ابـد ثـبت است بـا آن نـام تـان

پـاک بنـمایید از دامن چـسـان؟              خـون سـالار جـوانان در جـنـان

آنکه بُـد جان نــبی، اصل کـرم              بـر رسالت معدن و صاحب نعم

هان که بد جرمی بُوَد بر دوشتان              رحمت حقّ دور بـاد از نوشـتان

پاره کردید ازپیمبر چون جگـر              حرمتش را هتک کردید از شرر

زین جنایت غم سرا گشته زمین              نیست گنجایش سما را، پس یقین

آسمان بـاید ببارد خـون ز غــم              وای تـان ای کوفیـان از این ستم

لیک عذاب آخرت ننگین تر است              کس نگردد یارتان در آن نشست

حـقّ بگیـرد انتـقـامش واپسـیـن              او به حقّ پیوستـه باشد در کمین

محشـری بر پـا نمودی با بیـان              کـوفه شد مـاتـم سرا در آن میان

زنـده شـد نــام عـلـی در یـادها              فـاش کـردی مکـرهـا، بـیـدادهـا

هم نشان دادی عـفـاف مـادرت              هم چو او، کردی دفاع از رهبرت

نـقـشـه هــای زادۀ مرجـانـه را              کـرده خـنـثـی با لسـان مرتـضی

تا چـنین شـد آن امـام راستـیــن              چهارمین حبل المتین و رکن دین

گفت عمّه: عـلـم تو مطلـق بـود              یعنی علمت نی زکس، از حقّ بود

بـی معلـم بـوده ای تـو عـالـمـه              هـم فـهـیـمی ای تو دخت فاطـمه

زیـنـبــا گـرچـه بـدم یا غـافـلـم              کن نگـاهـم بـر حسینت « سائـلم »

نقد و بررسی

متن خطبه: اي اهل كوفه (مردم کوفه)! اي گروه مكاره و بي‌وفا ! آيا براي ما مي‌گرييد؛ اشكتان خشك نشود و ناله‌هايتان تمام نگردد!  اين كار شما مانند آن زني است كه نخ‌هاي تابيده را بعد از پيچ دادن از هم باز مي‌كرد. سوگند‌های شما، مکر و فریب و دستاویز فسادتان است. شما جُز سخن بيهوده و سينه‌هايي پر از كينه و ظاهري متملّق و دشمناني سخن‌چين، چه ويژگي‌هاي ديگري داريد! شما مثل سبزه جوانه زده در ميان زباله‌ها يا مانند نقره (كچ) تزیين شده بر قبور هستيد. (ظاهر زيباست امّا داخل قبر گنديده است.) آگاه باشيد كه بد توشه‌اي براي آخرتتـان فرستاده‌ايد، كه غضب الهي شامل حالتان شده و در عذاب او جاودان خواهيد ماند!



 آيا گريه مي‌كنيد و نوحه سر مي‌دهيد؟ آري! به خدا قسم بايدكه بسيارگريه كنيد و كمتر بخنديد، زيرا ننگي گريبان‌گيرتان شده است كه از آن رهايي نداريد. چگونه می‌خواهيد خون پسر خاتم انبيا و معدن رسالت، آقای جوانان اهل بهشت و پناه نيكان و مناره حجّت و محور قوانين‌ را پاك كنيد؟ آگاه باشيد كه بد جرمي به دوش گرفتيد! از رحمت خدا دور باشيد و مرگ بر شما باد كه سعي بيهوده كرديد و دستتان بريده باد! معامله زيان‌باري كرديد! به غضب الهي دچار شديد و ذلّت و بيچارگي بر پيشاني شما ثبت شد!



 واي بر شما اي اهل كوفه! آيا مي‌دانيد كه جگر رسول‌الله را پاره پاره كرديد و چه پرده‌اي از او دريديد! آيـا مي‌دانيد كه چه خـوني از او ريختيد و چه حـرمتي از او هتك كرديد!  اين جنايت شما آن چنان شرم‌آور و سخت است كه زمين را گرفته و آسمان گنجايش آن را ندارد! آيا تعجب مي‌كنيد كه از آسمان خون ببارد! همانا عذاب آخرت ننگين‌تر است، در حالي كه كسي به فرياد شما نمي‌رسد. از اين مهلت باقي مانده استفاده نكنيد، زيرا خدا براي عذاب شما به شتاب نمي‌افتد و خدا انتقام خود را خواهد گرفت كه همانا پروردگارتان در كمين‌گاه است.



وقتی خطبه به اینجا رسید، امام سجّاد  رو کردند به حضرت زینب (س) و فرمودند: وَ أَنْتِ بِحَمْدِ اللَّهِ عَالِمَةٌ غَيْرُ مُعَلَّمَةٍ فَهِمَةٌ غَيْرُ مُفَهَّمَة؛ عمّه جان تو بحمدالله عالمی هستی که معلّم ندیدی و نیاموخته، دانا و فهیم هستی. ( أمالی مفید ۳۸/۳۶۷؛ اللهوف ۱۳۰؛ مناقب آل ابیطالب ۴/۱۱۶؛ الاحتجاج ۲/۱۰۸؛ مَقْتَل خوارزمی ۲/۴۶؛ مُثیرُالأحْزان ۲۰۹؛ تَسْلِیَةُ الْمُجالِسْ ۲/۳۵۳؛ جلاءالعیون ۵۹۳؛ بحارالأنوار۴۵/ ۱۰۹و ۱۶۴)